W dobie rozwoju sztucznej inteligencji oraz całkiem nieźle tłumaczących automatycznie maszyn rola tłumacza-człowieka niejednokrotnie spada na dalszy plan. Jednak są przypadki, kiedy żywy tłumacz w dalszym ciągu staje się nieodzowny. Kiedy ma to miejsce? O tym traktuje poniższy artykuł.
Tłumaczenie tekstu ze skanu
O ile fizycznie prawie zawsze możliwe jest tłumaczenie maszynowe teksu ze skanu po konwersji do pliku edytowalnego – np. z pliku w formacie .pdf do pliku w formacie .docx za pomocą różnych konwerterów online, tzw. programów OCR interpretujących zapis nieedytowalny, napisy na grafikach etc. i zamieniających je na tekst edytowalny gotowy do „wsadu” do maszyn tłumaczących – o tyle prawie nigdy nie zadziała to w przypadku pisma odręcznego (po angielsku handwriting). Pismo odręczne z racji swej nieregularnej formy, szczególnie gdy jest niedbałe i rozwlekłe, nie poddaje się prawidłowej interpretacji przez maszyny dekodujące. Wówczas w celu wykonania tłumaczenia jedynie wprawny i zapoznany z tematyką treści tłumacz specjalistyczny jest w stanie odszyfrować znaczenie poszczególnych wyrażeń zawartych w piśmie idąc po tropie poprawnego, znanego mu z doświadczenia w danej branży kontekstu znaczeniowego.
Tłumaczenie odręcznego pisma lekarskiego
Z tego typu sytuacjami często mają do czynienia tłumacze tekstów medycznych i farmaceutycznych, którzy stają przed zadaniem dokonania translacji różnych dokumentów branżowych. Mianowicie ma to miejsce wówczas, gdy potrzebne jest:
- tłumaczenie książeczki zdrowia dziecka (książeczki szczepień obowiązkowych i dobrowolnych),
- tłumaczenie zaświadczenia lekarskiego,
- tłumaczenie zwolnienia lekarskiego,
- tłumaczenie recepty,
- tłumaczenie wyników badań medycznych.
Tłumacz przysięgły dokonujący translacji starych aktów urzędowych, świadectw metrykalnych
Również z przetłumaczeniem pisma odręcznego musi się czasem zmierzyć tłumacz przysięgły, szczególnie w przypadku starych aktów, sporządzanych bez użycia maszyny do pisania lub klawiatury komputera, tzn. dokumentów wystawionych kilka dekad temu. Będą to przede wszystkim:
- akt urodzenia,
- akt zawarcia związku małżeńskiego,
- świadectwo chrztu,
- świadectwo bierzmowania,
- akt zgonu.
Przykładowo aby w naszym kraju Irlandczyk mógł zawrzeć ślub kościelny i cywilny (bądź konkordatowy) z Polką, konieczne jest wykonanie tłumaczenia przysięgłego jego aktu chrztu, świadectwa bierzmowania oraz tłumaczenia przysięgłego aktu urodzenia z języka angielskiego na język polski. Jeśli będzie to akt urodzenia sprzed 4-5 dekad lub starszy, będzie on najprawdopodobniej sporządzony pismem odręcznym.
Trudno będzie go przetłumaczyć i prawdopodobnie większość tłumaczy przysięgłych nie będzie chciało się podjąć takiego zadania, z racji tego że tekst będzie prawie nieczytelny bądź odszyfrowanie znaczeń będzie graniczyło z niewykonalnością. Z pewnością tutaj programy do interpretacji tekstu nie pomogą. Jedynie wprawne oko doświadczonego tłumacza przysięgłego może być skuteczne.
Stawki i ceny tłumaczeń przysięgłych tekstów sporządzonych pismem odręcznym
Aby pomóc klientom w znalezieniu wykonawcy chętnego podjąć się takiej iście detektywistycznej pracy polegającej na odszyfrowywaniu znaczeń ukrytych w ledwie czytelnym odręcznym piśmie, biuro tłumaczeń Best Text uruchomiło dedykowaną temu problemowi rynkowemu usługę, choć związaną z pobraniem dodatkowej opłaty za dużo nieszablonowej pracy. Zwyczajowo cena tłumaczenia przysięgłego trudno czytelnych kopii bądź tekstu na bazie pisma odręcznego jest wyższa o 25%. Stawka taka nawet wskazywana jest w oficjalnym cenniku tłumaczeń przysięgłych Ministra Sprawiedliwości RP, w ramach którego tłumacze przysięgli świadczą usługi tłumaczeń dla podmiotów państwowych, takich jak sąd, prokuratura, policja, ZUS, SANEPID, urząd miasta czy urząd gminy.
Tłumacze przysięgli zatrudniani przez biuro tłumaczeń pełnią w tego typu projektach doniosłą rolę. Ich działanie decyfrujące można by nawet dość swobodnie porównać do pracy badaczy pisma hieroglificznego z naściennych fresków wewnątrz piramid czy malowideł waz odkrytych przez archeologów specjalizujących się w historii sztuki starożytnego Egiptu.
Tłumaczenia maszynowe i postedycja po tłumaczeniu maszynowym (MTPE)
Większość tekstów poddaje się jednak tłumaczeniu maszynowemu za pomocą specjalnych programów wykorzystujących obszerne bazy pamięci tłumaczeniowej (po angielsku translation memory, TM). Aby wsad do takiej maszyny był możliwy, dokument nieedytowalny (np. o rozszerzeniu: .pdf, .gif, .jpg, .png) należy poddać wstępnej obróbce profesjonalnym oprogramowaniem OCR, np. Acrobat Reader Professional. Następnie możliwe jest dość dobre tłumaczenie przy pomocy maszyny tłumaczącej, np. komercyjnej wersji programu DeepL lub przy pomocy aplikacji Google Translate online. Google Translate korzysta z tych samych baz pamięci tłumaczeniowej, co niektóre profesjonalne programy wspomagające tłumaczenie, takie jak np. TRADOS. Choć Google Translate popełnia bardzo dużo błędów tłumaczeniowych i czasem zdania brzmią nieporadnie bądź wręcz kompromitująco, przynajmniej będzie wiadomo, o czym mniej więcej traktuje dany tekst w języku obcym. Zaawanasowane maszyny typu DeepL znacznie lepiej i dokładniej przetłumaczą tekst, który następnie zostaje poddany obróbce przez żywego człowieka (po angielsku Machine Translation Post-Editing), takiego jak tłumacz techniczny lub tłumacz przysięgły, który wnosi do treści kosmetyczne poprawki językowe, znaczeniowe i inne, dokonując weryfikacji bądź korekty językowej tekstu.
Tłumaczenie grafiki, mapy bitowej
Profesjonalne tłumaczenie grafiki bądź obrazu, w który inkorporowano tekst, jest możliwe bezpośrednio w specjalnych, zaawansowanych programach graficznych, np. Corel Draw. Możemy wówczas mieć na przykład do czynienia z graficznym projektem reklamy, banera do wyświetlania na stronach www, o rozszerzeniu .cdr czy .ind. Jeśli nie dysponujemy plikiem źródłowym, możemy dokonać konwersji mapy bitowej przy pomocy programu OCR i w ten sposób alternatywnie wyedtować treści wpisane w grafikę (obraz, zdjęcie itd.).
